三字经(最全版)

三字经rén zhī chūxìng běn shàn xìng xiāng jìn xí xiāng yuǎn 人之初性本善性相近习相远gǒu bú jiào xìng nǎi qiān jiào zhī dào guì yǐzhuān 苟不教性乃迁教之道贵以专xī mèng mǔzé lín chǔzǐbù xué duàn jī zhù昔孟母择邻处子不学断机杼dòu yān shān yǒu yì fāng jiāo wǔzǐmíng jù yáng 窦燕山有义方教五子名俱扬yǎng bú jiào fù zhī guò jiào bù yán shī zhī duò养不教父之过教不严师之惰zǐbù xué fēi suǒyíyòu bù xué lǎo hé wéi 子不学非所宜幼不学老何为yù bù zhuó bù chéng qìrén bù xué bù zhī yì玉不琢不成器人不学不知义wéi rén zǐfāng shào shíqīn shī yǒu xí lǐyí为人子方少时亲师友习礼仪xiāng jiǔlíng néng wēn xíxiào yú qīn suǒdāng zhí香九龄能温席孝于亲所当执róng sì suìnéng ràng lídì yú zhǎng yí xiān zhī融四岁能让梨弟于长宜先知shǒu xiào tìcì jiàn wén zhī mǒu shù shí mǒu wén 首孝悌次见闻知某数识某文yī ér shíshí ér bǎi bǎi ér qiān qiān ér wàn 一而十十而百百而千千而万sān cái zhětiān dì rén sān guāng zhě rì yuè xīng'.三才者天地人三光者日月星sān gāng zhějūn chén yì fù zǐqīn fū fù shùn三纲者君臣义父子亲夫妇顺yuē chūn xià yuē qiū dōng cǐsì shíyùn bù qióng 曰春夏曰秋冬此四时运不穷yuē nán běi yuē xī dōn g cǐsì fāng yìng hū zhōng 曰南北曰西东此四方应乎中yuē shuǐhuǒmù jīn tǔcǐwǔháng běn hū shù曰水火木金土此五行本乎数shí gān zhějiǎzhì guǐshí èr zhīzǐzhì hài十干者甲至癸十二支子至亥yuē huáng dào rì suǒchán yuē chì dào dāng zhōng quán 曰黄道日所躔曰赤道当中权chì dào xià wēn nuǎn jíwǒzhōng huázài dōng běi 赤道下温暖极我中华在东北hán yù jūn shuāng lù gǎi yòu gāo yuán zuǒdà hǎi 寒燠均霜露改右高原左大海yuē jiāng héyuē huái jìcǐsì dú shuǐzhī jì曰江河曰淮济此四渎水之纪yuē dài huásōng héng héng cǐwǔyuè shān zhī míng 曰岱华嵩恒衡此五岳山之名gǔjiǔzhōu jīn gǎi zhìchēng xíng shěng sān shí sì古九州今改制称行省三十四yuē shì nóng yuē gōng shāng cǐsì mín guó zhī liáng 曰士农曰工商此四民国之良yuē rén yìlǐzhì xìn cǐwǔcháng bù róng wěn 曰仁义礼智信此五常不容紊dì suǒshēng yǒu cǎo mù cǐzhí wù biàn shuǐlù'.地所生有草木此植物遍水陆yǒu chóng yú yǒu niǎo shòu cǐdòng wù néng fēi zǒu 有虫鱼有鸟兽此动物能飞走dào liáng shūmài shǔjìcǐliù gǔrén suǒshí稻梁菽麦黍稷此六谷人所食mǎniú yáng jī quǎn shǐcǐliù chù rén suǒsì马牛羊鸡犬豕此六畜人所饲yuē xǐnù yuē āi jùài wù yù qī qíng jù曰喜怒曰哀惧爱恶欲七情俱qīng chì huáng jí hēi bái cǐwǔsè mù suǒshí青赤黄及黑白此五色目所识suān kǔgān jí xīn xián cǐwǔwèi kǒu suǒhán 酸苦甘及辛咸此五味口所含shān jiāo xiāng jí xīng xiǔcǐwǔxiù bí suǒxiù 膻焦香及腥朽此五臭鼻所嗅páo tǔgé mù shí jīn yǔsī zhúnǎi bā yīn匏土革木石金与丝竹乃八音yuē píng shǎng yuē qù rùcǐsì shēng yí tiáo xié曰平上曰去入此四声宜调协gāo zēng zǔfù ér shēn shēn ér zǐzǐér sūn高曾祖父而身身而子子而孙zì zǐsūn zhì xuán zēng nǎi jiǔzú rén zhī lún自子孙至玄曾乃九族人之伦fù zǐēn fū fù cóng xiōng zé yǒu dì zé gōng父子恩夫妇从兄则友弟则恭zhǎng yòu xù yǒu yǔpéng jūn zé jìng chén zé zhōng 长幼序友与朋君则敬臣则忠cǐshí yìrén suǒtóng ng shī xùwù wéi bèi'.此十义人所同当师叙勿违背zhǎn qí shuāi dà xiǎo gōng zhì sī máwǔfù zhōng 斩齐衰大小功至缌麻五服终lǐyuè shè yù shū shùgǔliù yìjīn bù jù礼乐射御书数古六艺今不具wéi shū xuérén gòng zūn jì shí zìjiǎng shuō wén 惟书学人共遵既识字讲说文yǒu gǔwén dà xiǎo zhuàn lì cǎo jìbù kě luàn有古文大小篆隶草继不可乱ruò guǎng xué jù qí fán dàn lüè shuōnéng zhī yuán 若广学惧其繁但略说能知原fán xùn méng xū jiǎng jiūxiáng xùn gǔmíng jù dòu 凡训蒙须讲究详训诂明句读wéi xué zhěbì yǒu chūxiǎo xué zhōng zhì sì shū为学者必有初小学终至四书lún yǔzhěèr shí piān qún dì zǐjì shàn yán论语者二十篇群弟子记善言mèng zǐzhěqī piān zhǐjiǎng dào dé shuō rén yì孟子者七篇止讲道德说仁义zuò zhōng yōng nǎi kǒng jízhōng bù piān yōng bù yì作中庸乃孔伋中不偏庸不易zuò dà xué nǎi zēng zǐzì xiū qízhì píng zhì作大学乃曾子自修齐至平治zhōng shū shúxiào jīng tōng rú liù jīng shǐkě dú中书熟孝经通如六经始可读shī shū yìlǐchūn qiūhào liù jīng dāng jiǎng qiú 诗书易礼春秋号六经当讲求yǒu lián s hān yǒu guī cáng yǒu zhōu yìsān yì xiáng'.有连山有归藏有周易三易详yǒu diǎn mó yǒu xùn gào yǒu shì mìng shū zhī ào有典谟有训诰有誓命书之奥wǒzhōu gōng zuò zhōu lǐzhù liù guān cún zhì tǐ我周公作周礼著六官存治体dà xiǎo dài zhù lǐjìshù shèng yán lǐyuè bèi大小戴注礼记述圣言礼乐备yǒu guó fēng yǒu yǎsòng hào sì shīdāng fěng yǒng 有国风有雅颂号四诗当讽咏shī jì wáng chūn qiū zuòyù bāo biǎn bié shàn è诗既亡春秋作寓褒贬别善恶sān zhuàn zhěyǒu gōng yáng yǒu zuǒshìyǒu gǔliáng 三传者有公羊有左氏有谷梁ěr yǎzhěshàn biàn yán qiú jīng xùn cǐmò xiān 尔雅者善辨言求经训此莫先gǔshèng zhù xiān xián zhuàn zhù shū bèi shí sān jīng 古圣著先贤传注疏备十三经zuǒzhuàn wài yǒu guó yǔhé qún jīng shù shí wǔ左传外有国语合群经数十五jīng jì míng fāng dú zǐcuō qí yào jì qí shì经既明方读子撮其要记其事wǔzǐzhěyǒu xún yáng wén zhōng zǐjí lǎo zhuāng 五子者有荀扬文中子及老庄jīng zǐtōng dú zhū shǐkǎo shì xìzhī zhōng shǐ经子通读诸史考世系知终始zì xī nóng zhì huáng dìhào sān huáng zài shàng shì自羲农至黄帝号三皇在上世táng yǒu yú hào èr dìxiāng yī xùn chēng shèng shì'.唐有虞号二帝相揖逊称盛世xià yǒu yǔshāng yǒu tāng zhōu wén wǔchēng sān wáng 夏有禹商有汤周文武称三王xià chuán zǐjiā tiān xiàsì bǎi zǎi qiān xià shè夏传子家天下四百载迁夏社tāng fá xiàguó hào shāng liù bǎi zǎi zhì zhòu wáng 汤伐夏国号商六百载至纣亡zhōu wǔwáng shǐzhū zhòu bā bǎi zǎi zuì cháng jiǔ周武王始诛纣八百载最长久zhōu gòng héshǐjì nián lì xuān yōu suì dōng qiān 周共和始纪年历宣幽遂东迁zhōu dào shuāi wáng gāng zhuìchěng gān gēshàng yóu shuì周道衰王纲坠逞干戈尚游说shǐchūn qiūzhōng zhàn guówǔbà qiáng qī xióng chū始春秋终战国五霸强七雄出yíng qín shìshǐjiān bìng chuán èr shìchǔhàn zhēng 嬴秦氏始兼并传二世楚汉争gāo zǔxīng hàn yè jiàn zhì xiào píng wáng mǎng cuàn 高祖兴汉业建至孝平王莽篡guāng wǔxīng wéi dōng hàn sì bǎi nián zhōng yú xiàn 光武兴为东汉四百年终于献wèi shǔwú zhēng hàn dǐng hào sān guóqì liǎng jìn魏蜀吴争汉鼎号三国迄两晋sòng qí jìliáng chén chéng wéi nán cháo dū jīn líng宋齐继梁陈承为南朝都金陵běi yuán wèi fēn dōng xīyǔwén zhōu xīng gāo qí北元魏分东西宇文周兴高齐dài zhì suíyī tǔyǔbù zài chuán shī tǒng xù'.迨至隋一土宇不再传失统绪táng gāo zǔqǐyì shīchú suí luàn chuàng guó jī唐高祖起义师除隋乱创国基èr shí chuán sān bǎi zǎi liáng miè zhīguó nǎi gǎi二十传三百载梁灭之国乃改liáng táng jìn jí hàn zhōu chēng wǔdài jiē yǒu yóu梁唐晋及汉周称五代皆有由zhào sòng xīng shòu zhōu shàn shí bā chuán nán běi hùn赵宋兴受周禅十八传南北混liáo yǔjīn jiē chēng dìyuán miè jīn jué sòng shì辽与金皆称帝元灭金绝宋世yú tú guǎng chāo qián dài jiǔshí nián guó zuò fèi舆图广超前代九十年国祚废dài chéng zǔqiān yān jīng shí liù shìzhì chóng zhēn 迨成祖迁燕京十六世至崇祯quán yān sìkòu rú lín lǐchuǎng chūshén qì fén 权阉肆寇如林李闯出神器焚qīng shì zǔyīng jǐng mìng jìng sì fāng kè dà dìng 清世祖膺景命靖四方克大定yóu kāng yōng lì qián jiāmín ān fùzhì jì kuā由康雍历乾嘉民安富治绩夸dào xián jiān biàn luàn qǐshǐyīng fǎrǎo dū bǐ道咸间变乱起始英法扰都鄙tóng guāng hòu xuān tǒng ruò chuán jiǔdìmǎn qīng mò同光后宣统弱传九帝满清殁gé mìng xīng fèi dì zhìlì xiàn fǎjiàn mín guó 革命兴废帝制立宪法建民国gǔjīn shǐquán zài zīzǎi zhì luàn zhī xīng shuāi'.古今史全在兹载治乱知兴衰shǐsuī fán dú yǒu cìshǐjì yīhàn shū èr史虽繁读有次史记一汉书二hòu hàn sān guó zhì sìjiān zhèng jīng cān tōng jiàn 后汉三国志四兼证经参通鉴dú shǐzhěkǎo shí lù tōng gǔjīn ruò qīn mù读史者考实录通古今若亲目kǒu ér sòng xīn ér wéi zhāo yú sīxī yú sī口而诵心而惟朝于斯夕于斯xī zhòng níshī xiàng tuógǔshèng xián shàng qín xué 昔仲尼师项橐古圣贤尚勤学zhào zhōng lìng dú lǔlùn bǐjì shìxué qiě qín赵中令读鲁论彼既仕学且勤pī pú biān xuē zhú jiǎn bǐwú shūqiě zhī miǎn 披蒲编削竹简彼无书且知勉tóu xuán liáng zhuī cì gǔbǐbù jiào zì qín kǔ头悬梁锥刺股彼不教自勤苦rú náng yíng rú yìng xuějiā suī pín xué bù chuò 如囊萤如映雪家虽贫学不辍rú fù xīn rú guà jiǎo shēn suī láo yóu kǔzhuó 如负薪如挂角身虽劳犹苦卓sū lǎo quán èr shí qīshǐfā fèn dú shū jí苏老泉二十七始发愤读书籍bǐjì lǎo yóu huǐchíěr xiǎo shēng yí zǎo sī彼既老犹悔迟尔小生宜早思ruò liáng hào bā shí èr duì dà tíng kuí duō shì若梁灏八十二对大廷魁多士bǐjì chéng zhòng chēng yìěr xiǎo shēng yí lì zhì'.彼既成众称异尔小生宜立志yíng bā suìnéng yǒng shīmì qī suìnéng fù qí莹八岁能咏诗泌七岁能赋棋bǐyǐng wù rén chēng qíěr yòu xuédāng xiào zhī彼颖悟人称奇尔幼学当效之cài wén jīnéng biàn qín xiè dào yùn néng yǒng yín 蔡文姬能辩琴谢道韫能咏吟bǐnǚzǐqiě cōng mǐn ěr nán zǐdāng zì jǐng 彼女子且聪敏尔男子当自警táng liú yàn fāng qī suìjǔshén tóng zuò zhèng zì唐刘晏方七岁举神童作正字bǐsuī yòu shēn yǐshìyǒu wéi zhěyì ruò shì彼虽幼身已仕有为者亦若是quǎn shǒu yè jī sī chén gǒu bù xué hé wéi rén 犬守夜鸡司晨苟不学曷为人cán tǔsīfēng niàng mìrén bù xué bù rú wù 蚕吐丝蜂酿蜜人不学不如物yòu xí yè zhuàng zhì shēn shàng kuāng guóxià lì mín 幼习业壮致身上匡国下利民yáng míng shēng xiǎn fù mǔguāng yú qián yù yú hòu 扬名声显父母光于前裕于后rén yí zǐjīn mǎn yíng wǒjiào zǐwéi yī jīng 人遗子金满赢我教子唯一经qín yǒu gōng xì wú yìjiè zhī zāi yí miǎn lì勤有功戏无益戒之哉宜勉力'.。