《大学》完整注音校正版

合集下载
  1. 1、下载文档前请自行甄别文档内容的完整性,平台不提供额外的编辑、内容补充、找答案等附加服务。
  2. 2、"仅部分预览"的文档,不可在线预览部分如存在完整性等问题,可反馈申请退款(可完整预览的文档不适用该条件!)。
  3. 3、如文档侵犯您的权益,请联系客服反馈,我们会尽快为您处理(人工客服工作时间:9:00-18:30)。

大学

【导读】

《大学》,原是《小戴礼记》里一篇,旧说为曾子所作,实为秦汉时的儒家作品,这是中国古代讨论教育理论的重要著作。

《大学》提出了“三纲领”和“八条目”,强调修己是治人的前提,修己的目的是为了治国平天下,说明治国平天下和个人道德修养的一致性。《大学》开头就说:“大学之道,在明明德,在亲民,在止于至善。”这就是后人所说的《大学》“三纲领”。所谓“明明德”,就是发扬光大所固有的天赋的光明道德。所谓“在亲民”,是指发扬了善性之后,即从事治民,治民要亲爱人民。所谓“止于至善”,就是要求达到儒家封建伦理道德的至善境界。“为人君止于仁,为人臣止于敬,为人子止于孝,为人父止于慈,与国人交止于信”,这是《大学》提出的教育纲领和培养目标。

《大学》还说:“古之欲明明德于天下者,先治其国;欲治其国者,先齐其家;欲齐其家者,先修其身;欲修其身者,先正其心;欲正其心者,先诚其意;欲诚其意者,先致其其知;致知在格物。”格物、致知、诚意、正心、修身、齐家、治国、平天下,后世称之为《大学》的“八条目”,这是实现“三纲领”的具体步骤。“八条目”的中心环节是修身,“自天子以至庶人,壹是皆以修身为本”。对于培养目标和方法,《大学》反复强调的是个人的道德修养。

经北宋程颢、程颐竭力尊重,南宋朱熹又作《大学章句》,最终和《中庸》、《论语》、《孟子》并称“四书”。宋、元以后,《大学》成为学校官定的教科书和科举试的必读书,对古代教育产生了极大的影响。

大 学

经一章 大学之道

大d à学xu é之zh ī道d ào ,在z ài 明明m íngm íng 德d é,在z ài 亲q īn 民m ín ,在z ài 止zh ǐ于y ú至zh ì善sh àn 。知zh ī止zh ǐ而ér 后h òu 有y ǒu 定d ìng ,定d ìng 而ér 后h òu 能n éng 静j ìng ,静j ìng 而ér 后h òu 能n éng 安ān ,安ān 而ér 后h òu 能n éng 虑l ǜ,虑l ǜ而ér 后h òu 能n éng 得d é。物w ù有y ǒu 本末b ěnm ò,事sh ì有y ǒu 终zh ōng 始sh ǐ,知zh ī所su ǒ先后xi ānh òu ,则z é近道j ìnd ào 矣y ǐ。

古g ǔ之zh ī欲y ù明明m íngm íng 德d é于y ú天下ti ānxi à者zh ě,先xi ān 治zh ì其q í国gu ó;欲y ù治zh ì其q í国gu ó者zh ě,先xi ān 齐q í其q í家ji ā;欲y ù齐q í其q í家

ji ā者zh ě,先xi ān 修xi ū其q í身sh ēn ;欲y ù修xi ū其q í身sh ēn 者zh ě,先xi ān 正zh èng 其q í心x īn ;欲y ù正zh èng 其q í心x īn 者zh ě,先xi ān 诚ch éng 其q í意y ì;欲y ù诚ch éng 其q í意y ì者zh ě,先xi ān 致zh ì其q í知zh ī;致zh ì知zh ī在z ài 格g é物w ù。

物w ù格g é而后érh òu 知zh ī至zh ì,知zh ī至zh ì而后érh òu 意y ì诚ch éng ,意y ì诚ch éng 而后érh òu 心x īn 正zh èng ,心x īn 正zh èng 而后érh òu 身sh ēn 修xi ū,身sh ēn 修xi ū而ér 后h òu 家ji ā齐q í,家ji ā齐q í而ér 后h òu 国gu ó治zh ì,国gu ó治zh ì而ér 后h òu 天ti ān 下xi à平p íng 。

自z ì天ti ān 子z ǐ以y ǐ至zh ì于y ú庶sh ù人r én ,一y ī是sh ì皆ji ē以y ǐ修xi ū身sh ēn 为w éi 本b ěn

。其q í本b ěn 乱lu àn 而ér 末m ò治zh ì者zh ě,否f ǒu 矣y ǐ;其q í所su ǒ厚h òu 者zh ě薄b áo ,而ér 其q í所su ǒ薄b áo 者zh ě厚h òu ,未w èi 之zh ī有y ǒu 也y ě。

传十章

(一)释明明德

《康k āng 诰g ào 》曰yu ē:“克k è明m íng 德d é。”《大t ài 甲ji ǎ》曰yu ē:“顾g ù諟sh ì天ti ān 之zh ī明m íng 命m ìng 。”《帝d ì典di ǎn 》曰yu ē:“克k è明m íng 峻j ùn 德d é。”皆ji ē自z ì明m íng 也y ě。

(二)释新民

汤t āng 之zh ī

《盘p án 铭m íng 》曰yu ē:“苟g ǒu 日r ì新x īn ,日r ì日r ì新x īn ,又y òu 日r ì新x īn 。”《康k āng 诰g ào 》曰yu ē:“作zu ò新x īn 民m ín 。”《诗sh ī》曰yu ē:“周zh ōu 虽su ī旧ji ù邦b āng ,其q í命m ìng 惟w éi 新x īn 。”是sh ì故g ù君j ūn z ǐ子无w ú所su ǒ不b ú用y òng 不q í极j í。

(三)释止于至善

《诗sh ī》云y ún :“邦b āng 畿j ī千里qi ān l ǐ,惟w éi 民m ín 所su ǒ止zh ǐ。”《诗sh ī》云y ún :“缗m ín 蛮m án 黄hu áng 鸟ni ǎo ,止zh ǐ于y ú丘qi ū隅y ú。”子z ǐ曰yu ē:“于y ú止zh ǐ,知zh ī其q í所su ǒ止zh ǐ,可以k ě y ǐ人r én 而ér 不如b ù r ú鸟ni ǎo 乎h ū?”《诗sh ī》云y ún :“穆m ù穆m ù文w én

王w áng

,於w ū缉j ī熙x ī敬j ìng 止zh ǐ。”为人w éi r én 君j ūn ,止zh ǐ于y ú仁r én ;为人w éi r én 臣ch én ,止zh ǐ于y ú敬j ìng ;为人w éi r én 子z ǐ,止zh ǐ于y ú孝xi ào ;为w éi 人r én 父f ù

,止zh ǐ于y ú慈c í;与y ǔ国gu ó人r én 交ji āo ,止zh ǐ于y ú信x ìn 。 《诗sh ī》云y ún :“瞻zh ān 彼b ǐ淇q í澳y ù,菉l ù竹zh ú猗y ī猗y ī;有y ǒu 斐f ěi 君子j ūn z ǐ,如r ú切qi ē如r ú磋cu ō,如r ú琢zhu ó如r ú磨m ó;瑟

s è兮x ī僩xi àn 兮x ī,赫h è兮x ī喧xu ān 兮x ī;有y ǒu 斐f ěi 君j ūn 子z ǐ,终zh ōng 不b ù可k ě諠xu ān 兮x ī。”如r ú切qi ē如r ú磋cu ō者zh ě,道学d ào xu é也y ě

;如r ú琢zhu ó如r ú磨m ó者zh ě,自修z ì xi ū也y ě;瑟s è兮x ī僩xi àn 兮x ī者zh ě,恂x ún 慄l ì也y ě;赫h è兮x ī喧xu ān 兮x ī者zh ě,威仪w ēi y í也y ě; 有y ǒu 斐f ěi 君子j ūn z ǐ,终zh ōng 不可b ù k ě諠xu ān 兮x ī者zh ě,道d ào 盛sh èng 德d é至zh ì善sh àn ,民m ín 之zh ī不b ù能n éng 忘w àng 也y ě。

《诗sh ī》云y ún :“於w ū戏h ū前qi án 王w àng 不b ù忘w àng 。”君子j ūn z ǐ贤xi án 其q í贤xi án 而ér 亲q īn 其q í亲q īn ,小人xi ǎo r én 乐l è其q í乐l è而ér 利l ì其q í利l ì,此c ǐ以y ǐ没m ò世sh ì不b ù忘w àng 也y ě。

(四)释本末 子z ǐ曰yu ē:“听讼t īng s òng ,吾w ú犹y óu 人r én 也y ě;必b ì也y ě使sh ǐ无w ú讼s òng 乎h ū!”无情w ú q íng 者zh ě,不得b ù d é尽j ìn 其q í辞c í,大d à畏w èi 民m ín 志zh ì。此c ǐ谓w èi 知zh ī本b ěn 。

(五)释格物致知 此c ǐ谓w èi 知zh ī本b ěn ,此c ǐ谓w èi 知zh ī之zh ī至zh ì也y ě。

(此为吕祖补述)所谓su ǒ w èi 致zh ì其q í知zh ī在z ài 格g é其q í物w ù者zh ě,心x īn 有所y ǒu su ǒ贪欲t ān y ù而ér 性x ìng 辟p ì焉y ān ,心x īn 有所y ǒu su ǒ嗔ch ēn 忿f èn 而ér 性x ìng 塞s āi 焉y ān

,心x īn 有所y ǒu su ǒ痴ch ī奢sh ē而ér 性x ìng 荡d àng 焉y ān ,心x īn 有所y ǒu su ǒ爱ài 妄w àng 而ér 性x ìng 迁qi ān 焉y ān 。是sh ì以y ǐ欲y ù格g é其q í心x īn 物w ù者zh ě

,必b ì戒ji è贪欲t ān y ù,则z é扶f ú性x ìng 辟p ì为w éi 正zh èng 矣y ǐ。息x ī嗔ch ēn 忿f èn ,则z é辟p ì性x ìng 塞s āi 为w éi 扬y áng 矣y ǐ。消xi āo 痴ch ī奢sh ē,则z é收sh ōu 性x ìng 荡d àng 为w éi 定d ìng 矣y ǐ。铲ch ǎn 爱ài 妄w àng ,则z é挽w ǎn 性x ìng 迁qi ān 为止w éi zh ǐ矣y ǐ

。是sh ì故g ù君子j ūn z ǐ慎sh èn 心x īn 物w ù于y ú隐y ǐn 微w ēi ,遏è意y ì恶è于y ú动机d òng j ī。故g ù心x īn 物w ù自z ì蔽b ì,身sh ēn 物w ù自z ì染r ǎn

。格g é心x īn 物w ù者zh ě,复f ù性x ìng 初ch ū也y ě;驱q ū身sh ēn 物w ù者zh ě,觉ji ào 心x īn 源yu án 也y ě。性x ìng 心身x īn sh ēn 者zh ě,一贯y í gu àn 也y ě。三s ān 者zh ě之zh ī不可b ù k ě离l í,

犹y óu 植根zh í g ēn 本b ěn 之zh ī不可b ù k ě分f ēn 矣y ǐ

!性x ìng 心x īn 居j ū内n èi 曰yu ē自觉z ì ju é焉y ān ,身sh ēn 行h áng 着zhe 外w ài 曰yu ē觉ji ào 人r én 焉y ān 。故g ù内n èi 圣sh èng 外w ài 王w áng 之zh ī功g ōng ,岂可q ǐk ě缺qu ē一y ī哉z āi !心x īn 物w ù滋蔓z ī m àn ,莫不m ò b ù自z ì蔽b ì己j ǐ性x ìng 焉y ān 。故g ù圣人sh èng r én 慎sh èn

相关文档
最新文档