易经系辞下篇(注音版)

《周zh ōu 易y ì系x ì辞c í下xi à传zhu àn 》

一Y ī

八B ā卦ɡu à成ch én ɡ列li è，象xi àn ɡ在z ài 其q í中zh ōn ɡ矣y ǐ。 因y īn 而ér 重ch ón ɡ之zh ī，爻y áo 在z ài 其q í中zh ōn ɡ矣y ǐ。 刚ɡān ɡ柔r óu 相xi ān ɡ推tu ī，变bi àn 在z ài 其q í中zh ōn ɡ矣y ǐ。 系x ì辞c í焉y ān 而ér 命m ìn ɡ之zh ī，动d òn ɡ在z ài 其q í中zh ōn ɡ矣y ǐ。

吉J í凶xi ōn ɡ悔hu ǐ吝l ìn 者zh ě，生sh ēn ɡ乎h ū动d òn ɡ者zh ě也y ě

；刚ɡān ɡ柔r óu 者zh ě，立l ì本b ěn 者zh ě也y ě；变bi àn 通t ōn ɡ者zh ě，趣q ù时sh í者zh ě也y ě。吉J í凶xi ōn ɡ者zh ě，贞zh ēn 胜sh èn ɡ者zh ě也y ě。天Ti ān 地d ì之zh ī道d ào ，贞zh ēn 观ɡu ān 者zh ě也y ě。日R ì月yu è之

zh ī道d ào ，贞zh ēn 明m ín ɡ者zh ě也y ě。天Ti ān 下xi à之zh ī动d òn ɡ，贞zh ēn 夫f ū一y ī者zh ě也y ě。

夫F ū乾qi án ，确qu è然r án 示sh ì人r én 易y ì矣y ǐ

。夫F ū坤k ūn ，聩ku ì然r án 示sh ì人r én 简ji ǎn 矣y ǐ。爻Y áo 也y ě者zh ě，效xi ào 此c ǐ者zh ě也y ě。象Xi àn ɡ也y ě者zh ě，像xi àn ɡ此c ǐ者zh ě也y ě。爻Y áo 象xi àn ɡ动d òn ɡ乎h ū内n èi ，吉j í凶xi ōn ɡ见xi àn 乎h ū外w ài ，功ɡōn ɡ业y è见

xi àn 乎h ū变bi àn ，圣sh èn ɡ人r én 之zh ī情q ín ɡ见xi àn 乎h ū辞c í。

天Ti ān 地d ì之zh ī大d à德d é曰yu ē生sh ēn ɡ

，圣sh èn ɡ人r én 之zh ī大d à宝b ǎo 曰yu ē位w èi 。 何h é以y ǐ守sh ǒu 位w èi 曰yu ē仁r én 。何H é以y ǐ聚j ù人r én 曰yu ē财c ái 。理L ǐ财c ái 正zh èn ɡ辞c í，禁j ìn 民m ín 为w éi 非f ēi 曰yu ē义y ì

。 二Èr

古G ǔ者zh ě包b āo 羲x ī氏sh ì之zh ī王w án ɡ天ti ān 下xi à也y ě， 仰y ǎn ɡ则z é观ɡu ān 象xi àn ɡ于y ú天ti ān ， 俯f ǔ则z é观ɡu ān 法f ǎ于y ú地d ì，观ɡu ān 鸟ni ǎo 兽sh òu 之zh ī文w én ，与y ǔ地d ì之zh ī宜y í，近j ìn 取q ǔ诸zh ū身sh ēn ，远yu ǎn 取q ǔ诸zh ū物w ù，于y ú是sh ì始sh ǐ作zu ò八b ā卦ɡu à

，以y ǐ通t ōn ɡ神sh én 明m ín ɡ之zh ī德d é，以y ǐ类l èi 万w àn 物w ù之zh ī情q ín ɡ。作Zu ò结ji é绳sh én ɡ而ér 为w éi 网w ǎn ɡ罟ɡǔ，以y ǐ佃ti án 以y ǐ渔y ú，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū离l í。

包B āo 羲x ī氏sh ì没m ò

，神sh én 农n ón ɡ氏sh ì作zu ò，斵zhu ó木m ù为w éi 耜s ì，揉r óu 木m ù为w éi 耒l ěi ，耒l ěi 耨n òu 之zh ī利l ì，以y ǐ教ji ào 天ti ān 下xi à，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū益y ì。

日R ì中zh ōn ɡ为w éi 市sh ì，致zh ì天ti ān 下xi à之zh ī民m ín ，聚j ù天ti ān 下xi à之zh ī货hu ò，交ji āo 易y ì而ér 退tu ì，各ɡè得de 其q í所su ǒ， 盖ɡài 取q ǔ诸zh ū噬sh ì嗑k è

。

神Sh én 农n ón ɡ氏sh ì没m ò

，黄hu án ɡ帝d ì、尧y áo 、舜sh ùn 氏sh ì作zu ò，通t ōn ɡ其q í变bi àn ，使sh ǐ民m ín 不b ù倦ju àn ，神sh én 而ér 化hu à之zh ī

，使sh ǐ民m ín 宜y í之zh ī。 易y ì穷qi ón ɡ则z é变bi àn ，变bi àn 则z é通t ōn ɡ，通t ōn ɡ则z é久ji ǔ。 是sh ì以y ǐ自z ì天ti ān 佑y òu 之zh ī，吉j í无w ú不b ù利l ì，黄hu án ɡ帝d ì、尧y áo 、舜sh ùn ，垂chu í衣y ī裳sh ɑn ɡ而ér 天ti ān 下xi à治zh ì

，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū乾qi án 坤k ūn 。 刳K ū木m ù为w éi 舟zh ōu ，剡sh àn 木m ù为w éi 楫j í，舟zh ōu 楫j í之zh ī利l ì，以y ǐ济j ì不b ù通t ōn ɡ，致zh ì远yu ǎn 以y ǐ利l ì天ti ān 下xi à

，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū涣hu àn 。

服F ú牛ni ú乘ch én ɡ马m ǎ，引y ǐn 重zh òn ɡ致zh ì远yu ǎn ，以y ǐ利l ì天ti ān 下xi à，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū随su í。

重Zh òn ɡ门m én 击j ī柝tu ò

，以y ǐ待d ài 暴b ào 客k è，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū豫y ù。 断Du àn 木m ù为w éi 杵ch ǔ

，掘ju é地d ì为w éi 臼ji ù，臼ji ù杵ch ǔ之zh ī利l ì，万w àn 民m ín 以y ǐ济j ì，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū小xi ǎo 过ɡu ò。 弦Xi án 木m ù为w éi 弧h ú，剡sh àn 木m ù为w éi 矢sh ǐ，弧h ú矢sh ǐ之zh ī利l ì，以y ǐ威w ēi 天ti ān 下xi à，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū睽ku í。 上Sh àn ɡ古ɡǔ穴xu é居j ū而ér 野y ě处ch ǔ，后h òu 世sh ì圣sh èn ɡ人r én 易y ì之zh ī以y ǐ宫ɡōn ɡ室sh ì，

上sh àn ɡ栋d òn ɡ下xi à宇y ǔ， 以y ǐ待d ài 风f ēn ɡ雨y ǔ，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū大d à壮zhu àn ɡ。

古G ǔ之zh ī葬z àn ɡ者zh ě，厚h òu 衣y ì之zh ī以y ǐ薪x īn ，葬z àn ɡ之zh ī中zh ōn ɡ野y ě，不b ù封f ēn ɡ不b ù树sh ù，丧s ān ɡ期j ī无w ú数sh ù，后h òu 世sh ì圣sh èn ɡ人r én 易y ì之zh ī以y ǐ棺ɡu ān 椁ɡu ǒ，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū大d à过ɡu ò。

上Sh àn ɡ古ɡǔ结ji é绳sh én ɡ而ér 治zh ì，后h òu 世sh ì圣sh èn ɡ人r én 易y ì之zh ī以y ǐ书sh ū契q ì，百b ǎi 官ɡu ān 以y ǐ治zh ì，万w àn 民m ín 以y ǐ察ch á，盖ɡài 取q ǔ诸zh ū夬ɡu ài 。

三S ān

是Sh ì故ɡù，易y ì者zh ě象xi àn ɡ也y ě。

象xi àn ɡ也y ě者zh ě，像xi àn ɡ也y ě。 彖tu àn 者zh ě材c ái 也y ě。爻Y áo 也y ě者zh ě，效xi ào 天ti ān 下xi à之zh ī动d òn ɡ也y ě

。 是sh ì故ɡù，吉j í凶xi ōn ɡ生sh ēn ɡ，而ér 悔hu ǐ吝l ìn 著zhe 也y ě。 阳Y án ɡ卦ɡu à多du ō阴y īn

，阴y īn 卦ɡu à多du ō阳y án ɡ，其q í故ɡù何h é也y ě阳Y án ɡ卦ɡu à奇j ī，阴y īn 卦ɡu à耦ǒu 。其Q í德d é行x ín ɡ何h é也y ě阳Y án ɡ一y ī君j ūn 而ér 二èr 民m ín ，君j ūn 子z ǐ之zh ī道d ào 也y ě。 阴y īn 二èr 君j ūn 而ér 一y ī民m ín ，小xi ǎo 人r én 之zh ī道d ào 也y ě。易Y ì曰yu ē：

“憧ch ōn ɡ憧ch ōn ɡ往w ǎn ɡ来l ái ，朋p én ɡ从c ón ɡ尔ěr 思s ī。”