教条示龙场诸生(注音)

教ji ào 条ti áo 示sh ì 龙l óng 场ch ǎng 诸zh ū 生sh ēng

诸zhū生相shēngxiàng 从cóng 于yú此cǐ，甚shèn 盛shèng 。恐kǒng 无能wúnéng 为wéi 助zhù也yě，以yǐ四sì事shì相

xiāng

规guī，聊liáo 以yǐ答dá诸zhū生shēng 之zhī意yì。一yī曰yuē立lì志zhì，二èr 曰yuē勤qín 学xué，三sān 曰yuē改gǎi 过guò

，四sì曰yuē责zé善shàn 。其qí慎shèn 听tīng 毋wú忽hū

！

立l ì 志zh ì

志zh ì不b ù立l ì，天下ti ānxi à无w ú可k ě成ch éng 之zh ī事sh ì。虽su ī百b ǎi 工g ōng 技艺j ìy ì，未w èi 有y ǒu 不b ù本b ěn 于y ú志zh ì

者zh ě。今j īn 学者xu ézh ě旷废ku àngf èi 隳hu ī惰du ò，玩w án 岁su ì愒ka ì时sh í，而ér 百b ǎi 无w ú所su ǒ成ch éng ，皆ji ē由于y óuy ú志zh ì之zh ī未w èi 立l ì耳ěr 。故g ù立志l ìzh ì而ér 圣sh èng ，则z é圣sh èng 矣y ǐ；立志l ìzh ì而ér 贤xi án ，则z é贤xi án 矣y ǐ；志zh ì不b ù立l ì

，如r ú无w ú舵du ò之zh ī舟zh ōu ，无w ú衔xi án 之zh ī马m ǎ，漂pi āo 荡d àng 奔b ēn 逸y ì，终zh ōng 亦y ì何h é所su ǒ底d ǐ乎h ū？昔人x īr én 所su ǒ言y án ：使sh ǐ为w éi 善sh àn 而ér 父母f ùm ǔ怒n ù之zh ī，兄弟xi ōngd ì怨yu àn 之zh ī，宗族z ōngz ú乡党xi āngd ǎng 贱ji àn 恶wu 之zh ī，如此r úc ǐ而ér 不b ù为w éi 善sh àn ，可k ě也y ě。为w éi 善sh àn 则z é父母f ùm ǔ爱ài 之zh ī，兄弟xi ōngd ì悦yu è之zh ī，宗族z ōngz ú乡党xi āngd ǎng 敬信j ìngx ìn 之zh ī，何苦h ék ǔ而ér 不b ù为w éi 善sh àn 、为w éi 君子j ūnz ǐ？使sh ǐ为w éi 恶è而ér 父f ù母m ǔ爱ài 之zh ī，兄xi ōng 弟d ì悦yu è之zh ī

，宗z ōng 族z ú乡xi āng 党d ǎng 敬j ìng 信x ìn 之zh ī，如r ú此c ǐ而ér 为w éi 恶è，可k ě也y ě。为w éi 恶è则z é父母f ùm ǔ怒n ù之zh ī，兄弟xi ōngd ì怨yu àn 之zh ī，宗族z ōngz ú乡党xi āngd ǎng 贱ji àn 恶wu 之zh ī，何苦h ék ǔ必b ì为w éi 恶è、为w éi 小人xi ǎor én ？诸zh ū生sh ēng 念ni àn 此c ǐ

，亦y ì可k ě以y ǐ知zh ī所su ǒ立l ì志zh ì矣y ǐ

。

勤qín 学xué

已yǐ立志lìzhì为wéi 君子jūnzǐ，自zì当dāng 从事cóngshì于yú学xué。凡fán 学xué之zhī不bù勤qín ，必bì其qí志zhì之zhī

尚未shàngwèi 笃dǔ也yě。从cóng 吾wú游者yóuzhě，不bù以yǐ聪慧cōnghuì警jǐng 捷jié为wéi 高gāo ，而ér 以yǐ勤qín 确què谦qiān 抑yì为wéi 上shàng 。诸zhū生shēng 试shì观guān 侪辈cháibèi 之中zhīzhōng ，苟有gǒuyǒu 虚xū而ér 为wéi 盈yíng ，无wú而ér 为wéi 有yǒu ，讳huì己jǐ之zhī不能bùnéng ，忌jì人rén 之zhī有yǒu 善shàn ，自矜zìjīn 自是zìshì，大dà言yán 欺qī人rén 者zhě，使shǐ其qí人rén 资zī禀bǐng 虽suī甚shèn 超chāo 迈mài ，侪辈cháibèi 之中zhīzhōng 有yǒu 弗fú疾jí恶è之zhī者zhě乎hū？有yǒu 弗fú鄙bǐ贱jiàn 之zhī者zhě乎hū？彼bǐ固gù将jiāng 以yǐ欺qī人rén ，人rén 果guǒ遂suì为wéi 所suǒ欺qī，有yǒu 弗fú窃笑qièxiào 之zhī者zhě乎hū？苟有gǒuyǒu 谦qiān 默mò自持zìchí

，无能wúnéng 自zì处chù，笃志dǔzhì力行lìxíng ，勤学qínxué好hǎo 问wèn ；称chēng 人rén 之zhī善shàn ，而ér 咎jiù己jǐ之zhī失shī

；从cóng 人rén 之zhī长cháng ，而ér 明míng 己jǐ之zhī短duǎn ，忠信zhōngxìn 乐lè易yì，表里一致biǎolǐyīzhì者zhě，使shǐ其qí人rén 资zī禀bǐng 虽suī甚shèn 鲁钝lǔdùn ，侪辈cháibèi 之中zhīzhōng ，有yǒu 弗fú称chēng 慕mù之zhī者zhě乎hū？彼bǐ固gù以yǐ无能wúnéng 自zì处chù

，而ér 不bù求qiú上人shàngrén ，人rén 果guǒ遂suì以yǐ彼bǐ为wéi 无能wúnéng ，有yǒu 弗fú敬jìng 尚shàng 之zhī者zhě乎hū？诸zhū生shēng 观guān 此cǐ，亦可yìkě以yǐ知zhī所suǒ从事cóngshì于yú学xué矣yǐ

。

改gǎi 过guò

夫fū过guò者zhě，自大zìdà贤xián 所suǒ不免bùmiǎn ，然rán 不bù害hài 其qí卒zú为wéi 大dà贤者xiánzhě，为wéi 其qí能néng

改gǎi 也yě。故gù不b ù贵guì于yú无wú过guò，而ér 贵guì于yú能néng 改过gǎiguò。诸zhū生shēng 自zì思sī，平日píngrì亦yì有yǒu 缺quē于yú廉耻l iánchǐ忠信zhōngxìn 之zhī行者xíngzhě乎hū？亦yì有yǒu 薄báo 于yú孝xiào 友yǒu 之zhī道dào ，陷xiàn 于yú狡jiǎo 诈zhà偷tōu 刻kè之zhī习xí者zhě乎hū？诸z hū生shēng 殆dài 不bú至zhì于yú此cǐ。不bú幸xìng 或huò有yǒu 之zhī，皆jiē其qí不bù知zhī而ér 误wù蹈dǎo

，素sù无wú师shī友yǒu 之z hī讲jiǎng 习xí规guī饬chì也yě。诸zhū生shēng 试shì内省nèixǐng ，万一wànyī有yǒu 近于jìnyú是shì者zhě，固gù亦yì不bù可以kěyǐ不bù痛tòng 自zì悔huǐ咎jiù，然rán 亦yì不当búdàng 以此yǐcǐ自zì歉qiàn ，遂suì馁něi 于yú改过gǎiguò从cóng 善shàn 之zhī心xīn 。但dàn 能néng 一旦yídàn 脱tuō然rán 洗涤xǐdí旧jiù染rǎn ，虽suī昔xī为wéi 盗寇dàokòu ，今日jīnrì不bù害hài 为wéi 君子jūnzǐ矣yǐ。若ruò曰yuē吾wú昔xī已yǐ如rú此cǐ，今jīn 虽suī改gǎi 过guò而ér 从cóng 善shàn ，将jiāng 人rén 不bù信xìn 我wǒ，且qiě无wú赎shú于yú前qián 过guò，反fǎn 怀huái 羞xiū涩sè疑yí沮jǔ，而ér 甘gān 心xīn 于yú污wū浊zh uó终zhōng 焉yān ，则zé吾wú亦yì绝jué望wàng 尔ěr 矣yǐ

。

责zé 善shàn

“责zé善shàn ，朋友péngyǒu 之zhī道dào ”；然rán 须xū“忠告zhōnggào 而ér 善shàn 道dào 之zhī”，悉xī其qí忠zhōng 爱ài

，