劝学-拼音带译文版

劝quàn学xué

【作zuò者zhě】荀xún子zǐ【朝cháo代dài】先xiān秦qín

君jūn子zǐ曰yuē：学xué不bù可kě以yǐ已yǐ。

青qīnɡ，取qǔ之zhī于yú蓝lán，而ér青qīnɡ于yú蓝lán；冰bīnɡ，水shuǐ为wéi之zhī，而ér寒hán于yú水shuǐ。木mù直zhí中zhōnɡ绳shénɡ，輮tí以yǐ为wéi轮lún，其qí曲qǔ中zhōnɡ规ɡuī。虽suī有yǒu槁ɡǎo暴bào，不bù复fù挺tǐnɡ者zhě，輮tí使shǐ之zhī然rán也yě。故ɡù木mù受shòu绳shénɡ则zé直zhí，金jīn就jiù砺lì则zé利lì，君jūn子zǐ博bó学xué而ér 日rì参cān省shěnɡ乎hū己jǐ，则zé知zhī明mínɡ而ér行xínɡ无wú过ɡuò矣yǐ。

故ɡù不bù登dēnɡ高ɡāo山shān，不bù知zhī天tiān之zhī高ɡāo也yě；不bù临lín深shēn溪xī，不bù知zhī地dì之zhī厚hòu也yě；不bù闻wén先xiān王wánɡ之zhī遗yí言yán，不bù知zhī学xué问wèn之zhī大dà也yě。干ɡàn、越yuè、夷yí、貉háo之zhī子zǐ，生shēnɡ而ér同tónɡ声shēnɡ，长zhǎnɡ而ér异yì俗sú，教jiào使shǐ之zhī然rán也yě。诗shī曰yuē：“嗟jiē尔ěr君jūn子zǐ，无wú恒hénɡ安ān息xī。靖jìnɡ共ɡònɡ尔ěr位wèi，好hǎo是shì正zhènɡ直zhí。神shén之zhī听tīnɡ之zhī，介jiè尔ěr景jǐnɡ福fú。”神shén莫mò大dà于yú化huà道dào，福fú莫mò长chánɡ于yú无wú祸huò。（此cǐ段duàn教jiào材cái无wú）

吾wú尝chánɡ终zhōnɡ日rì而ér思sī矣yǐ，不bù如rú须xū臾yú之zhī所suǒ学xué也yě；吾wú尝chánɡ跂xiè而ér望wànɡ矣yǐ，不bù如rú登dēnɡ高ɡāo之zhī博bó见jiàn也yě。登dēnɡ高ɡāo 而ér招zhāo，臂bì非fēi加jiā长zhǎnɡ也yě，而ér见jiàn者zhě远yuǎn；顺shùn风fēnɡ而ér呼hū，声shēnɡ非fēi加jiā疾jí也yě，而ér闻wén者zhě彰zhānɡ。假jiǎ舆yú马mǎ者zhě，非fēi利lì足zú也yě，而ér致zhì千qiān里lǐ；假jiǎ舟zhōu楫jí者zhě，非fēi能nénɡ水shuǐ也yě，而ér绝jué江jiānɡ河hé。君jūn子zǐ生shēnɡ非fēi异yì也yě，善shàn假jiǎ于yú物wù也yě。

南nán方fānɡ有yǒu鸟niǎo焉yān，名mínɡ曰yuē蒙ménɡ鸠jiū，以yǐ羽yǔ为wéi巢cháo，而ér编biān之zhī以yǐ发fā，系xì之zhī苇wěi苕sháo，风fēnɡ至zhì苕sháo折shé，卵luǎn破pò子zǐ死sǐ。巢cháo非fēi不bù完wán也yě，所suǒ系xì者zhě然rán也yě。西xī方fānɡ有yǒu木mù焉yān，名mínɡ曰yuē射shè干ɡàn，茎jīnɡ长zhǎnɡ四sì寸cùn，生shēnɡ于yú高ɡāo山shān之zhī上shànɡ，而ér临lín百bǎi仞rèn之zhī渊yuān，木mù茎jīnɡ非fēi能nénɡ长zhǎnɡ也yě，所suǒ立lì者zhě然rán也yě。蓬pénɡ生shēnɡ麻má中zhōnɡ，不bù扶fú而ér直zhí；白bái沙shā在zài涅niè，与yǔ之zhī俱jù黑hēi。兰lán槐huái之zhī根ɡēn是shì为wéi芷zhǐ，其qí渐jiàn之zhī滫，君jūn子zǐ不bù近jìn，庶shù人rén不bù服fú。其qí质zhì非fēi不bù美měi也yě，所suǒ渐jiàn者zhě然rán 也yě。故ɡù君jūn子zǐ居jū必bì择zé乡xiānɡ，游yóu必bì就jiù士shì，所suǒ以yǐ防fánɡ邪xié辟pì而ér近jìn中zhōnɡ正zhènɡ也yě。

物wù类lèi之zhī起qǐ，必bì有yǒu所suǒ始shǐ。荣rónɡ辱rǔ之zhī来lái，必bì象xiànɡ其qí德dé。肉ròu腐fǔ出chū虫chónɡ，鱼yú枯kū生shēnɡ蠹dù。怠dài慢màn忘wànɡ身shēn，祸huò灾zāi乃nǎi作zuò。强qiánɡ自zì取qǔ柱zhù，柔róu自zì取qǔ束shù。邪xié秽huì在zài身shēn，怨yuàn之zhī所suǒ构ɡòu。施shī薪xīn若ruò一yì，火huǒ就jiù燥zào也yě，平pínɡ地dì若ruò一yì，水shuǐ就jiù湿shī也yě。草cǎo木mù畴chóu生shēnɡ，禽qín兽shòu群qún焉yān，物wù各ɡè从cónɡ其qí类lèi也yě。是shì故ɡù质zhì的de张zhānɡ，而ér弓ɡōnɡ矢shǐ至zhì焉yān；

林l ín 木m ù茂m ào ，而ér 斧f ǔ斤j īn 至zh ì焉y ān ；树sh ù成ch én ɡ荫y īn ，而ér 众zh òn ɡ鸟ni ǎo 息x ī焉y ān 。醯x ī酸su ān ，而ér 蚋ru ì聚j ù焉y ān 。故ɡù言y án 有y ǒu 招zh āo 祸hu ò也y ě，行x ín ɡ有y ǒu 招zh āo 辱r ǔ也y ě，君j ūn 子z ǐ慎sh èn 其q í所su ǒ立l ì乎h ū！（此c ǐ段du àn 教ji ào 材c ái 无w ú）

积j ī土t ǔ成ch én ɡ山sh ān ，风f ēn ɡ雨y ǔ兴x īn ɡ焉y ān ；积j ī水shu ǐ成ch én ɡ渊yu ān ，蛟ji āo 龙l ón ɡ生sh ēn ɡ焉y ān ；积j ī善sh àn 成ch én ɡ德d é，而ér 神sh én 明m ín ɡ自z ì得d é，圣sh èn ɡ心x īn 备b èi 焉y ān 。故ɡù不b ù积j ī跬ku ǐ步b ù，无w ú以y ǐ至zh ì千qi ān 里l ǐ；不b ù积j ī小xi ǎo 流li ú，无w ú以y ǐ成ch én ɡ江ji ān ɡ海h ǎi 。骐q í骥j ì一y ì跃yu è，不b ù能n én ɡ十sh í步b ù；驽n ú马m ǎ十sh í驾ji à，功ɡōn ɡ在z ài 不b ù舍sh ě。锲qi è而ér 舍sh ě之zh ī，朽xi ǔ木m ù不b ù折zh é；锲qi è而ér 不b ù舍sh ě，金j īn 石sh í可k ě镂l òu 。蚓y ǐn 无w ú爪zh ǎo 牙y á之zh ī利l ì，筋j īn 骨ɡǔ之zh ī强qi án ɡ，上sh àn ɡ食sh í埃āi 土t ǔ，下xi à饮y ǐn 黄hu án ɡ泉qu án ，用y òn ɡ心x īn 一y ì也y ě。蟹xi è六li ù跪ɡu ì而ér 二èr 螯áo ，非f ēi 蛇sh é鳝sh àn 之zh ī穴xu é无w ú可k ě寄j ì托tu ō者zh ě，用y òn ɡ心x īn 躁z ào 也y ě。 是sh ì故ɡù无w ú冥m ín ɡ冥m ín ɡ之zh ī志zh ì者zh ě，无w ú昭zh āo 昭zh āo 之zh ī明m ín ɡ；无w ú惛h ūn 惛h ūn 之zh ī事sh ì者zh ě，无w ú赫h è赫h è之zh ī功ɡōn ɡ。行x ín ɡ衢q ú道d ào 者zh ě不b ù至zh ì，事sh ì两li ǎn ɡ君j ūn 者zh ě不b ù容r ón ɡ。目m ù不b ù能n én ɡ两li ǎn ɡ视sh ì而ér 明m ín ɡ，耳ěr 不b ù能n én ɡ两li ǎn ɡ听t īn ɡ而ér 聪c ōn ɡ。螣w àn ɡ蛇sh é无w ú足z ú而ér 飞f ēi ，鼫sh í鼠sh ǔ五w ǔ技j ì而ér 穷qi ón ɡ。《诗sh ī》曰yu ē：“尸sh ī鸠ji ū在z ài 桑s ān ɡ，其q í子z ǐ七q ī兮x ī。淑sh ū人r én 君j ūn 子z ǐ，其q í仪y í一y ì兮x ī。其q í仪y í一y ì兮x ī，心x īn 如r ú结ji é兮x ī！”故ɡù君j ūn 子z ǐ结ji é于y ú一y ì也y ě。

昔x ī者zh ě瓠h ù巴b ā鼓ɡǔ瑟s è，而ér 流li ú鱼y ú出ch ū听t īn ɡ；伯b ó牙y á鼓ɡǔ琴q ín ，而ér 六li ù马m ǎ仰y ǎn ɡ秣m ò。故ɡù声sh ēn ɡ无w ú小xi ǎo 而ér 不b ù闻w én ，行x ín ɡ无w ú隐y ǐn 而ér 不b ù形x ín ɡ。玉y ù在z ài 山sh ān 而ér 草c ǎo 润r ùn ，渊yu ān 生sh ēn ɡ珠zh ū而ér 崖y á不b ù枯k ū。为w éi 善sh àn 不b ù积j ī邪xi é？安ān 有y ǒu 不b ù闻w én 者zh ě乎h ū？

学xu é恶è乎h ū始sh ǐ？恶è乎h ū终zh ōn ɡ？曰yu ē：其q í数sh ù则z é始sh ǐ乎h ū诵s òn ɡ经j īn ɡ，终zh ōn ɡ乎h ū读d ú礼l ǐ；其q í义y ì则z é始sh ǐ乎h ū为w éi 士sh ì，终zh ōn ɡ乎h ū为w éi 圣sh èn ɡ人r én ，真zh ēn 积j ī力l ì久ji ǔ则z é入r ù，学xu é至zh ì乎h ū没m éi 而ér 后h òu 止zh ǐ也y ě。故ɡù学xu é数sh ù有y ǒu 终zh ōn ɡ，若ru ò其q í义y ì则z é不b ù可k ě须x ū臾y ú舍sh ě也y ě。为w éi 之zh ī，人r én 也y ě；舍sh ě 之zh ī，禽q ín 兽sh òu 也y ě。故ɡù书sh ū者zh ě，政zh èn ɡ事sh ì之zh ī纪j ì也y ě；诗sh ī者zh ě，中zh ōn ɡ声sh ēn ɡ之zh ī所su ǒ止zh ǐ也y ě；礼l ǐ者zh ě，法f ǎ之zh ī大d à分f ēn ，类l èi 之zh ī纲ɡān ɡ纪j ì也y ě。故ɡù学xu é至zh ì乎h ū礼l ǐ而ér 止zh ǐ矣y ǐ。夫f ū是sh ì之zh ī谓w èi 道d ào 德d é之zh ī极j í。礼l ǐ之zh ī敬j ìn ɡ文w én 也y ě，乐l è之zh ī中zh ōn ɡ和h é也y ě，诗sh ī书sh ū之zh ī博b ó也y ě，春ch ūn 秋qi ū之zh ī微w ēi 也y ě，在z ài 天ti ān 地d ì之zh ī间ji ān 者zh ě毕b ì矣y ǐ。君j ūn 子z ǐ之zh ī学xu é也y ě，入r ù乎h ū耳ěr ，着zhe 乎h ū心x īn ，布b ù乎h ū四s ì体t ǐ，形x ín ɡ乎h ū动d òn ɡ静j ìn ɡ。端du ān 而ér 言y án ，蝡t ún 而ér 动d òn ɡ，一y ì可k ě以y ǐ为w éi 法f ǎ则z é。小xi ǎo 人r én 之zh ī学xu é也y ě，入r ù乎h ū耳ěr

，出ch ū乎h ū口k ǒu ；口k ǒu 耳ěr 之zh ī间ji ān ，则z é四s ì寸c ùn 耳ěr ，曷h é足z ú以y ǐ美m ěi 七q ī尺ch ǐ之zh ī躯q ū哉z āi ！古ɡǔ之zh ī学xu é者zh ě为w éi 己j ǐ，今j īn 之zh ī学xu é者zh ě为w éi 人r én 。君j ūn 子z ǐ之zh ī学xu é也y ě，以y ǐ美m ěi 其q í身sh ēn ；小xi ǎo 人r én 之zh ī学xu é也y ě，以y ǐ为w éi 禽q ín 犊d ú。故ɡù不b ú问w èn 而ér 告ɡào 谓w èi 之zh ī傲ào ，问w èn 一y ì而ér 告ɡào 二èr 谓w èi 之zh ī囋z á。傲ào 、非f ēi 也y ě，囋z á、非f ēi 也y ě；君j ūn 子z ǐ如r ú向xi àn ɡ矣y ǐ。

学xu é莫m ò便bi àn 乎h ū近j ìn 其q í人r én 。礼l ǐ乐l è法f ǎ而ér 不b ù说shu ō，诗sh ī书sh ū故ɡù而ér 不b ù切qi è，春ch ūn 秋qi ū约yu ē而ér 不b ù速s ù。方f ān ɡ其q í人r én 之zh ī习x í君j ūn 子z ǐ之zh ī说shu ō，则z é尊z ūn 以y ǐ遍bi àn 矣y ǐ，周zh ōu 于y ú世sh ì矣y ǐ。故ɡù曰yu ē：学xu é莫m ò便bi àn 乎h ū近j ìn 其q í人r én 。