素问·四气调神大论篇第二(注音读诵版)

素s ù问w èn ·四s ì气q ì调di ào 神sh én 大d à论l ùn 篇pi ān 第d ì二èr

春ch ūn 三s ān 月yu è，此c ǐ谓w èi 发f ā陈ch én ，天ti ān 地d ì俱j ù生sh ēn ɡ，万w àn 物w ù以y ǐ荣r ón ɡ，夜y è卧w ò早z ǎo 起q ǐ，广ɡu ǎn ɡ步b ù于y ú庭t ín ɡ，被p ī发f ā缓hu ǎn 形x ín ɡ，以y ǐ使sh ǐ志zh ì生sh ēn ɡ，生sh ēn ɡ而ér 勿w ù夺du ó，赏sh ǎn ɡ而ér 勿w ù罚f á，此c ǐ春ch ūn 气q ì之zh ī应y īn ɡ，养y ǎn ɡ生sh ēn ɡ之zh ī道d ào 也y ě。逆n ì之zh ī则z é伤sh ān ɡ肝ɡān ，夏xi à为w éi 寒h án 变bi àn ，奉f èn ɡ长zh ǎn ɡ者zh ě少sh ǎo 。

夏xi à三s ān 月yu è，此c ǐ谓w èi 蕃f ān 秀xi ù，天ti ān 地d ì气q ì交ji āo ，万w àn 物w ù华hu á实sh í，夜y è卧w ò早z ǎo 起q ǐ，无w ú厌y àn 于y ú日r ì，使sh ǐ志zh ì得d é泄xi è，若ru ò所su ǒ爱ài 在z ài 外w ài ，此c ǐ夏xi à气q ì之zh ī心x īn ，秋qi ū为w éi 痃xu án 疟nu è，奉f èn ɡ收sh ōu 者zh ě少sh ǎo ，冬d ōn ɡ至zh ì重zh òn ɡ病b ìn ɡ

。

秋qi ū三s ān 月yu è，此c ǐ谓w èi 容r ón ɡ平p ín ɡ，天ti ān 气q ì以y ǐ急j í，地d ì气q ì以y ǐ明m ín ɡ，早z ǎo 卧w ò早z ǎo 起q ǐ，与y ǔ鸡j ī俱j ù兴x īn ɡ，使sh ǐ志zh ì安ān 宁n ín ɡ，以y ǐ缓hu ǎn 秋qi ū刑x ín ɡ，收sh ōu 敛li ǎn 神sh én 气q ì，使sh ǐ秋qi ū气q ì平p ín ɡ，无w ú外w ài 其q í志zh ì，使sh ǐ肺f èi 气q ì清q īn ɡ，此c ǐ秋qi ū气q ì之zh ī应y īn ɡ，养y ǎn ɡ收sh ōu 之zh ī道d ào 也y ě，逆n ì之zh ī则z é伤sh ān ɡ肺f èi ，冬d ōn ɡ为w éi 飧s ūn 泄xi è，奉f èn ɡ藏z àn ɡ者zh ě少sh ǎo

。

冬d ōn ɡ三s ān 月yu è，此c ǐ谓w èi 闭b ì藏z àn ɡ，水shu ǐ冰b īn ɡ地d ì坼ch è，无w ú扰r ǎo 乎h ū阳y án ɡ，早z ǎo 卧w ò晚w ǎn 起q ǐ，必b ì待d ài 日r ì光ɡu ān ɡ，使sh ǐ志zh ì若ru ò伏f ú若ru ò匿n ì，若ru ò有y ǒu 私s ī意y ì，若ru ò已y ǐ有y ǒu 得d é，去q ù寒h án 就ji ù温w ēn ，无w ú泄xi è皮p í肤f ū，使sh ǐ气q ì亟j í夺du ó，此c ǐ冬d ōn ɡ气q ì之zh ī应y īn ɡ，养y ǎn ɡ藏z àn ɡ之zh ī道d ào 也y ě。逆n ì之zh ī则z é伤sh ān ɡ肾sh èn ，春ch ūn 为w éi 痿w ěi 厥ju é，奉f èn ɡ生sh ēn ɡ者zh ě少sh ǎo

。

天ti ān 气q ì清q īn ɡ净j ìn ɡ光ɡu ān ɡ明m ín ɡ者zh ě，藏z àn ɡ德d é不b ù止zh ǐ，故ɡù不b ù下xi à也y ě。天ti ān 明m ín ɡ则z é日r ì月yu è不b ù明m ín ɡ，邪xi é害h ài 空k ōn ɡ窍qi ào ，阳y án ɡ气q ì者zh ě闭b ì塞s è，地d ì气q ì者zh ě冒m ào 明m ín ɡ，云y ún 雾w ù不b ù精j īn ɡ，则z é上sh àn ɡ应y īn ɡ白b ái 露l ù不b ù下xi à。交ji āo 通t ōn ɡ不b ù表bi ǎo ，万w àn 物w ù命m ìn ɡ故ɡù不b ù施sh ī，不b ù施sh ī则z é名m ín ɡ木m ù多du ō死s ǐ。恶è气q ì不b ù发f ā风f ēn ɡ雨y ǔ不b ù节ji é，白b ái 露l ù不b ù下xi à，则z é菀w ǎn 稿ɡǎo 不b ù荣r ón ɡ。贼z éi 风f ēn ɡ数sh ù至zh ì，暴b ào 雨y ǔ数sh ù起q ǐ，天ti ān 地d ì

四s ì时sh í不b ù相xi ān ɡ保b ǎo ，与y ǔ道d ào 相xi ān ɡ失sh ī，则z é未w èi 央y ān ɡ绝ju é灭mi è。唯w éi 圣sh èn ɡ人r én 从c ón ɡ之zh ī，故ɡù身sh ēn 无w ú奇q í病b ìn ɡ，万w àn 物w ù不b ù失sh ī，生sh ēn ɡ气q ì不b ù竭ji é

。

逆n ì春ch ūn 气q ì，则z é少sh ǎo 阳y án ɡ不b ù生sh ēn ɡ，肝ɡān 气q ì内n èi 变bi àn ；逆n ì夏xi à气q ì，则z é太t ài 阳y án ɡ不b ù长zh ǎn ɡ

，心x īn 气q ì内n èi 洞d òn ɡ；逆n ì秋qi ū气q ì，则z é太t ài 阴y īn 不b ù收sh ōu ，肺f èi 气q ì焦ji āo 满m ǎn ；逆n ì冬d ōn ɡ气q ì，则z é少sh ǎo 阴y īn 不b ù藏z àn ɡ，肾sh èn 气q ì独d ú沉ch én

。

夫f ū四s ì时sh í阴y īn 阳y án ɡ者zh ě，万w àn 物w ù之zh ī根ɡēn 本b ěn 也y ě，所su ǒ以y ǐ圣sh èn ɡ人r én 春ch ūn 夏xi à养y ǎn ɡ阳y án ɡ，秋qi ū冬d ōn ɡ

养y ǎn ɡ阴y īn ，以y ǐ从c ón ɡ其q í根ɡēn ，故ɡù与y ǔ万w àn 物w ù沉ch én 浮f ú于y ú生sh ēn ɡ长zh ǎn ɡ之zh ī门m én 。逆n ì其q í根ɡēn ，则z é伐f á其q í本b ěn ，坏hu ài 其q í真zh ēn 矣y ǐ。故ɡù阴y īn 阳y án ɡ四s ì时sh í者zh ě，万w àn 物w ù之zh ī终zh ōn ɡ始sh ǐ也y ě，死s ǐ生sh ēn ɡ之zh ī本b ěn 也y ě逆n ì之zh ī则z é灾z āi 害h ài 生sh ēn ɡ，从c ón ɡ之zh ī则z é苛k ē疾j í不b ù起q ǐ，是sh ì谓w èi 得d é。道d ào 者zh ě，圣sh èn ɡ人r én 行x ín ɡ之zh ī，愚y ú者zh ě佩p èi 之zh ī

。

从c ón ɡ阴y īn 阳y án ɡ则z é生sh ēn ɡ，逆n ì之zh ī则z é死s ǐ，从c ón ɡ之zh ī则z é治zh ì，逆n ì之zh ī则z é乱lu àn 。反f ǎn 顺sh ùn 为w éi 逆n ì

，是sh ì谓w èi 内n èi 格ɡé。是sh ì故ɡù圣sh èn ɡ人r én 不b ù治zh ì已y ǐ病b ìn ɡ治zh ì未w èi 病b ìn ɡ，不b ù治zh ì已y ǐ乱lu àn 治zh ì未w èi 乱lu àn ，此c ǐ之zh ī谓w èi 也y ě。夫f ū病b ìn ɡ已y ǐ成ch én ɡ而ér 后h òu 药y ào 之zh ī，乱lu àn 已y ǐ成ch én ɡ而ér 后h òu 治zh ì之zh ī，避b ì犹y óu 渴k ě而ér 穿chu ān 井j ǐn ɡ，斗d òu 而ér 铸zh ù锥zhu ī，不b ù亦y ì晚w ǎn 乎h ū

！